Μαθαίνοντας στα παιδιά την αξία του χρήματος

Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός για ηλικίες 6-11 ετών

Στο σύγχρονο πολύπλοκο χρηματοοικονομικό περιβάλλον, η δημιουργία μιας νέας γενιάς χρηματοοικονομικά ενημερωμένων και υπεύθυνων πολιτών αλλά και η εξασφάλιση της μελλοντικής τους ευημερίας, πρέπει να είναι προτεραιότητα τόσο του εκπαιδευτικού µας συστήματος, όσο και πρωτοβουλία του κάθε ενός από εµάς.

Από μικρή ηλικία, τα παιδιά θα πρέπει σταδιακά να κατανοήσουν βασικές έννοιες όπως για παράδειγμα οι ανάγκες, οι επιθυμίες, τo χρήμα, η εργασία, η επιχειρηματικότητα, ο δανεισμός, ο προϋπολογισμός, η φιλανθρωπία, η αποταμίευση κ.ά. Η αποταμίευση μάλιστα ως έννοια έχει αποδειχθεί από διεθνείς μελέτες ότι μπορεί να εισαχθεί στη ζωή ενός παιδιού ακόμα και από την ηλικία των 4 ετών.

Αν επιθυμούμε να διαμορφώσουμε αύριο μια νέα κοινωνία συνειδητοποιημένων και χρηματοοικονομικά εγγράμματων πολιτών η προσπάθειά μας πρέπει να ξεκινήσει σήμερα από τα παιδιά!

Ηλικίες 6-8 ετών – Tι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά

Στις ηλικίες αυτές, τα παιδιά θα πρέπει να αρχίσουν να κατανοούν τον ρόλο του χρήματος. Επίσης είναι σημαντικό να αντιληφθούν ότι το οικογενειακό εισόδημα μπορεί να είναι συχνά περιορισμένο, ότι αυτό μπορεί να προέρχεται από διαφορετικές πηγές και ότι τα άτομα όπως και οι οικογένειες, οφείλουν να δημιουργούν έναν προϋπολογισμό προκειμένου να χρησιμοποιούν σωστά τα χρήματά τους. Παρά την μικρή τους ηλικία, θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν συνετά το πιθανό χαρτζιλίκι τους, να ξεχωρίζουν τις ανάγκες από τις επιθυμίες τους και να μην παρασύρονται από ορισμένες διαφημίσεις και την επιρροή του κοινωνικού τους περίγυρου.

Πιο αναλυτικά, τα παιδιά αυτής της ηλικίας θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να αναγνωρίζουν τα διάφορα χαρτονομίσματα και κέρματα, όπως και την πραγματική αγοραστική τους αξία.
• Να κατατάσσουν τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα του ευρώ, με βάση την ονομαστική τους αξία.
• Να γνωρίζουν ότι το ίδιο ποσό χρημάτων μπορεί να καταβληθεί με διαφορετικούς συνδυασμούς χαρτονομισμάτων και κερμάτων.
• Να γνωρίζουν ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες κοστίζουν και για να αποκτηθούν θα πρέπει να καταβάλουμε ορισμένο ποσό χρημάτων.
• Να γνωρίζουν ότι τα χρήματα θα πρέπει να φυλάσσονται σε ασφαλές σημείο όπως για παράδειγμα σε μια τράπεζα.
• Να αναγνωρίζουν κάποια από τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται για τα πιο διαδεδομένα νομίσματα, όπως αυτά του ευρώ (€), του δολαρίου ($), της αγγλικής λίρας (£) κ.ά.
• Να μετρούν την αξία των χρημάτων τους και να πραγματοποιούν απλές αριθμητικές πράξεις.
• Να γνωρίζουν τι είναι τα ρέστα.

Επίσης σημαντικό κρίνεται:

• Να γνωρίζουν ότι τα χρήματα δεν είναι δεδομένα και οι άνθρωποι εργάζονται για να τα κερδίσουν.
• Να γνωρίζουν ότι τα χρήματα δεν μπορούν να αγοράσουν ορισμένα πολύ σημαντικά πράγματα στη ζωή όπως συναισθήματα, αξίες κ.λπ.
• Να καταλάβουν ότι θα πρέπει να καταναλώνουν προσεκτικά, γιατί τα χρήματα που ξοδεύουν δεν «γυρίζουν πίσω».
• Να επιλέγουν οι ίδιοι με πιο τρόπο θα διαχειριστούν και θα ξοδέψουν το χαρτζιλίκι τους ή άλλο μικρό ποσό που μπορεί να έχουν.
• Να γνωρίζουν ότι υπάρχουν διαφημίσεις, και ότι αυτές μπορούν κάποιες φορές να είναι «παραπλανητικές».
• Να γνωρίζουν τι είναι η αποταμίευση και να αντιλαμβάνονται τα πλεονεκτήματά της, την ασφάλεια που αυτή προσφέρει καθώς επίσης και την πειθαρχία που απαιτείται με σκοπό την επίτευξη μελλοντικών στόχων.

Ηλικίες 9-11 ετών – Tι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά

Στις ηλικίες αυτές, τα παιδιά θα πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζουν επιπλέον των προηγουμένων, τα δικαιώματα αλλά και τις ευθύνες τους στις καθημερινές συναλλαγές που πραγματοποιούν. Να κατανοούν ότι τα χρήματα μπορούν επίσης να προέλθουν όχι μόνο από την εργασία αλλά και μέσω δανεισμού με πίστωση ή μέσω κρατικών παροχών. Να αντιλαμβάνονται την έννοια της πίστωσης και τους διάφορους τρόπους δανεισμού (π.χ. δάνεια και πιστωτικές κάρτες) καθώς και το κόστος χρήσης της πίστωσης, και πιο συγκεκριμένα, τη νομική υποχρέωση επιστροφής των χρημάτων που δανείζονται πλέον των αναλογούντων τόκων. Στην ηλικία αυτή θα πρέπει να αρχίσουν να καταλαβαίνουν ότι το οικογενειακό εισόδημα μπορεί να είναι περιορισμένο και ως εκ τούτου οι δαπάνες ενός νοικοκυριού εξαρτώνται άμεσα από το διαθέσιμο εισόδημα της οικογένειας. Έπειτα θα πρέπει να κατανοούν ευρύτερες έννοιες όπως είναι η ποιότητα ζωής, η αξιοπρέπεια, η ηθική και η φιλανθρωπία. Τέλος θα πρέπει να συνειδητοποιούν ότι η προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και η επιρροή από τους συνομηλίκους τους μπορούν να επηρεάσουν τις επιλογές τους και τα καταναλωτικά τους πρότυπα, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής τους.

Πιο αναλυτικά, τα παιδιά της ηλικίας αυτής, θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να κρατούν ένα τυπικό αρχείο προσωπικών εσόδων-εξόδων.
• Να γνωρίζουν ποια θεωρούνται σημαντικά έγγραφα της καθημερινής ζωής κάθε ατόμου (π.χ. πιστοποιητικά, δελτίο ταυτότητας, διαβατήριο, ενημερωτικά έγγραφα τράπεζας, λογαριασμοί κ.ά.).
• Να γνωρίζουν ότι η τιμή ενός προϊόντος πρέπει να αντικατοπτρίζει την αξία του.
• Να πραγματοποιούν μικρές αγορές μόνοι τους, με τα δικά τους χρήματα.
• Να αντιλαμβάνονται σωστά τη σχέση τιμής-ποιότητας, ώστε να γίνουν σταδιακά έξυπνοι καταναλωτές.
• Να κατανοήσουν ότι ορισμένα προϊόντα έχουν μελλοντικό κόστος χρήσης, που δεν είναι εύκολα ορατό κατά την αγοραπωλησία, όπως για παράδειγμα μπαταρίες για μία ηλεκτρονική συσκευή.
• Να μπορούν να υπολογίσουν με ακρίβεια πόσα ρέστα θα πάρουν όταν κάνουν μια συναλλαγή.
• Να γνωρίζουν εναλλακτικούς τρόπους πληρωμής (π.χ. πιστωτικές κάρτες).
• Να γνωρίζουν ότι μπορούν να αποκτήσουν ένα μικρό χρηματικό ποσό είτε κάνοντας διάφορες μικροδουλειές στο σπίτι είτε κατά την περίοδο των Χριστουγέννων λέγοντας τα παραδοσιακά κάλαντα.
• Να γνωρίζουν ότι υπάρχουν διαφορές στο εισόδημα κάθε ατόμου και κάθε οικογένειας.
• Να προσαρμόζουν τις επιθυμίες τους με βάση την οικονομική πραγματικότητα.

Επίσης σημαντικό κρίνεται:

• Να κατανοούν ότι διαφορετικές προτιμήσεις και προτεραιότητες οδηγούν τελικά σε διαφορετικές επιλογές.
• Να γνωρίζουν το ρόλο των διαφημίσεων και να αντιλαμβάνονται σωστά τα μηνύματα που λαμβάνουν από αυτές.
• Να θέτουν στόχους που με την αποταμίευση ή με τη βοήθεια των γονιών τους θα προσπαθούν να τους επιτύχουν.
• Να γνωρίζουν τι είναι η πίστωση, ή αλλιώς ο δανεισμός των χρημάτων και τους κινδύνους που συνεπάγονται.
• Να γνωρίζουν τι είναι το επιτόκιο και ο τόκος.
• Να γνωρίζουν ποια είναι η λειτουργία και οι δραστηριότητες μιας τράπεζας.
• Να γνωρίζουν τι είναι ο δανεισμός χρημάτων από άλλους ανθρώπους, και τους κινδύνους που συνεπάγονται.
• Να γνωρίζουν την ύπαρξη και τη διαφορά μεταξύ ενός τρεχούμενου λογαριασμού και ενός λογαριασμού ταμιευτηρίου.
• Να γνωρίζουν την έννοια της ασφάλισης και πως μέσα από αυτήν μπορούν να προστατευθούν από μελλοντικούς κινδύνους ( π.χ. ασθένεια, ατύχημα, ζημιές σε περιουσιακά στοιχεία όπως αυτοκίνητο, σπίτι, κ.ά.) η έλευση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές οικονομικές συνέπειες στις οικογένειές τους.

Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού

Το Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού (Hellenic Financial Literacy Institute) ιδρύθηκε το 2016 με σκοπό τη διάδοση της χρηματοοικονομικής γνώσης και την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Διοργανώνει ποικίλες ενημερωτικές δράσεις με ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά και στους εφήβους ενώ παράγει και εκπαδιευτικό υλικό. Μακροχρόνιος στόχος του είναι η δημιουργία μιας κοινωνίας όπου οι πολίτες θα έχουν τις γνώσεις και τις ικανότητες να αντιληφθούν καλύτερα «τη μεγάλη εικόνα» της οικονομίας, τη χρησιμότητα των χρηματοοικονομικών προϊόντων και τη λειτουργία των αγορών. Περισσότερα εδώ