Παρότι στις σημερινές κοινωνίες ο μέσος άνθρωπος βομβαρδίζεται από εικόνες καλλίγραμμων και υπερβολικά αδύνατων γυναικών και αντρών – στις διαφημίσεις, στις ταινίες, στις ιστοσελίδες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, – στην πραγματικότητα 1 στους 2 κατοίκους του πλανήτη θα είναι παχύσαρκος ή έστω, υπέρβαρος, μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια.
Γράφει η Χρ. Μωράκη
Παγκόσμια επιδημία με θανατηφόρα αποτελέσματα
Η παχυσαρκία είναι μάστιγα, που εξελίσσεται ταχύτατα. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας το 14% των κατοίκων του πλανήτη είναι αυτή τη στιγμή παχύσαρκο και το 24% υπέρβαρο. Αυτό σημαίνει ότι σε ποσοστό 38% ο παγκόσμιος πληθυσμός είναι αυτό που στη καθομιλουμένη λέμε, “χοντρός”. Αριθμητικά, 1,1 δις άτομα είναι παχύσαρκα, και 1,6 δις είναι υπέρβαρα. Σε έκθεση που δημοσίευσε η Ομοσπονδία στις 3 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας, προβλέπεται ότι έως το 2035, 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι – οι μισοί όσων είναι άνω των πέντε ετών, θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο παχύσαρκος πληθυσμός είναι πολύ μεγαλύτερος από τον λιποβαρή πληθυσμό σε όλες τις χώρες του πλανήτη εκτός από κάποια μέρη στην υπό-σαχάρια Αφρική και την Ασία. Ο οργανισμός έχει κατονομάσει την παχυσαρκία ως “παγκόσμια επιδημία” από το 1997. Συνολικά, με διάφορους τρόπους, προκαλεί το θάνατο περίπου 4 εκατομμυρίων ανθρώπων το χρόνο. Ωστόσο μέχρι σήμερα, παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα μεν, ταυτόχρονα όμως και πιο “παραμελημένα” προβλήματα δημόσιας υγείας.
Το πρόβλημα φυσικά δεν είναι αισθητικό, αλλά ιατρικό. Τα επιπλέον κιλά, έχει τεκμηριωθεί εδώ και αιώνες, επιβαρύνουν την υγεία και πολύ συχνά οδηγούν σε βαρύτατα νοσήματα – διαβήτη, καρδιακά, μυοσκελετικά, κακοήθειες, αναπνευστικά, υπέρταση και εγκεφαλικά, για να πούμε τα βασικά. Η παχυσαρκία, δεν είναι υπερβολή, μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο.
Σε κάθε περίπτωση επηρεάζει αρνητικά τη ποιότητα ζωής. Γιατί εκτός από τα προβλήματα στην υγεία, ο υπέρβαρος/παχύσαρκος αντιμετωπίζει ευρεία κοινωνική προκατάληψη. Συχνά γίνεται αντικείμενο διακρίσεων, ακόμη και κακοποιητικής συμπεριφοράς ή bullying. Τα παραπανίσια κιλά είναι εμπόδιο σε επαγγελματικές συνεντεύξεις, σε καριέρες άσχετες με την ομορφιά και την αισθητική, σε κοινωνικές συναναστροφές, ακόμη και στην πολιτική, ειδικά στο εξωτερικό. Ο σημερινός κόσμος, παθιασμένος με την “άψογη εμφάνιση” και ένα αφύσικο, υπερβολικά στυλιζαρισμένο ιδανικό ομορφιάς, επιρρίπτει την ευθύνη του αυξημένου βάρους στο άτομο, στη μειωμένη θέληση και αυτοκυριαρχία ή/και στην ψυχολογική του κατάσταση. Ωστόσο σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το υπέρβαρο και η παχυσαρκία είναι συνδυασμός όχι ενός, αλλά πολλών παραγόντων – γενετικών, μεταβολικών και κυρίως, κοινωνικών και περιβαλλοντικών!
Τέλος, το κόστος για τις κοινωνίες λόγω των προβλημάτων υγείας που συνδέονται με την παχυσαρκία υπολογίζεται να ξεπεράσει τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως ως το 2035, ή το 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οποιαδήποτε θεραπεία μπορέσει να μειώσει αυτούς τους αριθμούς θα βελτίωνε την υγεία δισεκατομμυρίων και θα απελευθέρωνε ισάξια ποσά.
Η δυσκολία αντιμετώπισης
Η προφανής λύση – λιγότερο φαγητό και άσκηση – αποδίδει, για διάφορους λόγους, μόνο στο 10%-20% του πληθυσμού, σύμφωνα με μελέτη στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα και ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι τα κύρια στοιχεία του σημερινού περιβάλλοντος παχυσαρκίας, αλλά εμπλέκονται σε αυτό και άλλοι παράγοντες. Η κατάθλιψη και άλλες παθήσεις ψυχικής υγείας -και ορισμένα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία τους- ενθαρρύνουν την αύξηση βάρους. Στην ίδια μελέτη σημειώνεται ότι μόνο στις ΗΠΑ, το 20% των προβλημάτων παχυσαρκίας συνδέεται με φάρμακα όπως το λίθιο, τα αντικαταθλιπτικά και τα φάρμακα κατά της αϋπνίας. Στις γυναίκες η εμμηνόπαυση οδηγεί σε κατακόρυφη αύξηση βάρους, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Τι μπορεί να γίνει λοιπόν; Η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη να… φουσκώνει όλο και περισσότερο καθώς περνούν τα χρόνια, με αποτέλεσμα δυσανάλογα πολλούς άρρωστους ή πρόωρα χαμένους ανθρώπους;
Ίσως όχι. Και αυτό, γιατί τελευταία κυκλοφορεί με πάταγο στις αγορές ένα, επιστημονικώς αποδεκτό φάρμακο, που υπόσχεται να κάνει θαύματα.
Έντυπα όπως το Economist και οι New York Times κάνουν λόγο “για το μεγαλύτερο φάρμακο όλων των εποχών” ενώ οι επενδυτές υπολογίζουν σε έσοδα της τάξεως των 150 δις δολαρίων, παρόμοια, για πρώτη φορά, με αυτά κατά του καρκίνου.
Τα σκευάσματα με την εμπορική ονομασία “Wegovy” της δανέζικης φαρμακευτικής Novo Nordisk και “Ozempic” της Elly Lilly αρχικά σχεδιάστηκαν για ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Κύριο συστατικό τους είναι η δραστική ουσία σεμαγλουτίδη, μια ορμόνη που μιμείται την αίσθηση κορεσμού, ενώ επιβραδύνουν τον ρυθμό «γαστρικής κένωσης», κάτι που σημαίνει ότι η τροφή παραμένει στο στομάχι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και έτσι οι άνθρωποι αισθάνονται χορτάτοι και θέλουν να τρώνε λιγότερο. Ουσιαστικά, μιμούνται τις ορμόνες που παράγει το σώμα μετά από ένα γεύμα, δηλαδή την ινσουλίνη και το γλυκογόνο, ρυθμίζοντας το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα.
Οι παρενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν είναι εμετός και διάρροια αν και αυτό αντιμετωπίζεται με την βαθμιαία εισαγωγή του ασθενούς στο φάρμακο. Εννοείται ότι είναι συνταγογραφούμενα (στην Ελλάδα από τον ΕΟΠΥΥ) και έχουν λάβει όλες τις απαραίτητες εγκρίσεις. Χορηγούνται εβδομαδιαίως για έξι μήνες, από τον ίδιο τον ασθενή, με μια μέθοδο παρόμοια με αυτή του στύλου ινσουλίνης: ο ασθενής τσιμπά με μια μικροσκοπική βελόνα την κοιλιά ή το χέρι του για μερικά δευτερόλεπτα, αρκετά για να εισαχθεί στον οργανισμό του η σεμαγλουτίδη.
Η λήψη του Wegovy κοστίζει περίπου 1.300 δολάρια το μήνα σε ΗΠΑ και λοιπή Ευρώπη και το Ozempic περίπου 900 δολάρια. Στην Ελλάδα ο ασφαλισμένος στον ΕΟΠΥΥ συμμετέχει με 30 ευρώ περίπου το μήνα. Στο τέλος του εξαμήνου όσοι το παίρνουν χάνουν το 15%-20% του βάρους τους.
Τα άνω φάρμακα έχουν γίνει ανάρπαστα σε Ευρώπη και Αμερική και φυσικά η χρήση τους έχει διευρυνθεί και σε οποιονδήποτε θέλει να χάσει βάρος. Ο διεθνής τύπος μιλά για “υστερία στο Χόλυγουντ” όπου γίνεται μάχη για να εξασφαλιστεί το φάρμακο παράνομα από ινστιτούτα αδυνατίσματος και…γυμναστήρια ενώ και στη χώρα μας, οι φαρμακοποιοί αντιμετωπίζουν την ερώτηση “έχετε Ozempic;” περίπου σαν να τους ρωτούν αν είναι …”Θεοί”. Κάποιοι, λίγοι, που είναι περισσότεροι φιλικοί, το πολύ πολύ να ρωτήσουν αν έχετε κάνει…”κράτηση” του φαρμάκου, το οποίο σημειωτέον πολλοί εξάγουν παράνομα στην Ευρώπη όπου όπως ειπώθηκε ήδη, κοστίζει πολύ παραπάνω.
Ήδη σε πολλές χώρες έχει απαγορευτεί η συνταγογράφηση του φαρμάκου σε μη διαβητικούς δεδομένου ότι αυτοί που το έχουν πρώτα απ’ όλους ανάγκη, είναι αδύνατο να το βρουν. Οι φαρμακευτικές βλέπουν τις μετοχές τους να εκτοξεύονται, δημοσιεύουν ανακοινώσεις λέγοντας ότι κάνουν το παν για να ανταποκριθούν στη ζήτηση και να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα, ενώ ασφαλιστικές και κυβερνήσεις λέγεται ότι θα αρχίζουν να διαπραγματεύονται εκπτώσεις στις τιμές καταλόγου – καθώς θα διαφαίνεται όλο και περισσότερο ότι η ευρεία χρήση των δύο φαρμάκων θα επιφέρει μεγάλη εξοικονόμηση κόστους. Βεβαίως καθώς ανταγωνιστικά προϊόντα θα εισέρχονται στην αγορά, οι τιμές θα μειωθούν δραστικά ενώ μακροπρόθεσμα, τα νέα φάρμακα θα χάσουν τις πατέντες τους και θα γίνουν διαθέσιμα σε γενόσημη μορφή.
Εταιρείες ερευνών του εξωτερικού δηλώνουν στον Τύπο ότι οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 (σ.σ. σεμαγλουτίδη) μείωσαν τα εγκεφαλικά και τα καρδιακά επεισόδια σε όσους τα έπαιρναν για την καταπολέμηση του διαβήτη κατά 14%, τους θανάτους από όλες τις αιτίες κατά 12% και τις εισαγωγές στο νοσοκομείο για καρδιακά προβλήματα κατά 11%.
Η Novo Nordisk χρηματοδοτεί μια επίσημη δοκιμή που εξετάζει τον αντίκτυπο της σεμαγλουτίδης και την συσχέτισή της με καρδιαγγειακές νόσους σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς. Ξεκίνησε το 2018 και αναμένεται να ολοκληρωθεί αργότερα φέτος.
Σύμφωνα με τον Economist, σύντομα θα δούμε ένα ξέφρενο κύμα παζαριών, με τις ασφαλιστικές εταιρείες και τα συστήματα υγείας να πρέπει να σταθμίσουν το τεράστιο κόστος ασθενειών που συνδέονται με την παχυσαρκία, έναντι των τιμών που απαιτούν οι φαρμακοποιοί, πολλαπλασιαζόμενες σε όλη τη διάρκεια ζωής των πιθανών ασθενών. Σε κάθε περίπτωση, τα περιθώρια εξοικονόμησης κόστους είναι τεράστια.
Πιο σημαντικό απ’ όλα, τα φάρμακα αυτά, υπόσχονται να αλλάξουν τη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη. Μακάρι η χρήση τους να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα ασφαλής και αποτελεσματική όσο και διαχρονική.
Η “επανάσταση” έχει μόλις ξεκινήσει.
No comment yet, add your voice below!