Τι προβλέπει η νομοθεσία για την ασφάλιση αστικής ευθύνης τρένων στην Ελλάδα; Ποιες είναι οι καλύψεις και οι αποζημιώσεις;

Το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, το οποίο στέρησε εντελώς άδικα τη ζωή σε 57 συμπολίτες μας και πάγωσε το πανελλήνιο, συνεχίζει όπως είναι φυσικό, να κυριαρχεί στον δημόσιο λόγο. Η συζήτηση στρέφεται αναπόδραστα γύρω από το συνολικό κάδρο των ευθυνών, ενώ οι οικογένειες των θυμάτων ζουν έναν πραγματικό Γολγοθά.

του Χρήστου Γαβαλά

Και μπορεί οι αποζημιώσεις να μην αποτελούν αυτή τη στιγμή το πρώτο τους μέλημα, ωστόσο είναι κρίσιμο να διασαφηνιστεί το πλαίσιο που ισχύει στην Ελλάδα, στον απόηχο μάλιστα και της ανακοίνωσης της Hellenic Train σύμφωνα με την οποία δεν θα ασκηθεί το δικαίωμα εξαίρεσης καταβολής αποζημιώσεων στα θύματα.  

Ήδη, επομένως η εταιρεία έχει δηλώσει πως «μεριμνά σε πλήρη συμμόρφωση με την κείμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε οι συγγενείς των θανόντων, οι τραυματίες και οι επιβάτες της αμαξοστοιχίας IC 62 της 28.02.2023 να ικανοποιηθούν πλήρως ως προς τα σχετικά τους δικαιώματα με βάση τα άρθρα 11 και 13 του ΕΚ 1371/2007».

Ουσιαστικά, ο ευρωπαϊκός κανονισμός 1371/2007 ξεκαθαρίζει το πλαίσιο σχετικά με τα «δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των επιβατών σιδηροδρομικών γραμμών».

Από την υποχρέωση αυτή, ωστόσο και ειδικότερα σε ότι αφορά στο άρθρο 13, εξαίρεσε την ΤΡΑΙΝΟΣΕ η κυβέρνηση με υπουργική απόφαση του 2019. Εξαίρεση που θεωρητικά δεν θα καθιστούσε υποχρεωτική για την εταιρεία την καταβολή αποζημίωσης για την περίπτωση θανάτου ή τραυματισμού επιβάτη.

Ωστόσο, πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο ευρωπαϊκός κανονισμός δεν καθιστά τόσο εύκολη αυτή την προσωρινή εξαίρεση ειδικά για θέματα που σχετίζονται με «την απαίτηση έναντι των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων να είναι καταλλήλως ασφαλισμένες και την απαίτηση να λαμβάνουν οι εν λόγω επιχειρήσεις κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν την προσωπική ασφάλεια των επιβατών στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και επί των αμαξοστοιχιών και για να διαχειρίζονται τους κινδύνους».

Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα για την αστική ευθύνη των τρένων

Από εκεί και πέρα, αξίζει να τονιστεί ότι αυτό που ισχύει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι η υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης τρένων η οποία και περιέχεται στο άρθρο 22 του νόμου 4408 του 2016, νόμος που επί της ουσίας μετέφερε στο ελληνικό δίκαιο την Οδηγία 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Νοεμβρίου 2012 για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου.

Στο άρθρο 22 του εν λόγω νόμου προβλέπεται ξεκάθαρα ότι η εκάστοτε σιδηροδρομική επιχείρηση θα πρέπει να «είναι επαρκώς ασφαλισμένη ή να διαθέτει επαρκείς εγγυήσεις βάσει όρων της αγοράς ώστε να καλύπτεται κατ’ εφαρμογή της εθνικής και διεθνούς νομοθεσίας από πλευράς αστικής ευθύνης ατυχημάτων, ιδίως όσον αφορά, τους επιβάτες, τις αποσκευές, τα εμπορεύματα, το ταχυδρομείο και τους τρίτους».

Παράλληλα, η κάλυψη αστικής ευθύνης περιλαμβάνει την ικανοποίηση των νόμιμων απαιτήσεων κατά της σιδηροδρομικής επιχείρησης από ζημίες οι οποίες προκαλούνται από την κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών και μέσα στις περιπτώσεις που αριθμεί για να εγερθούν αυτές οι αξιώσεις περιλαμβάνει τους θανάσιμους τραυματισμούς αλλά και την σωματική βλάβη των προσώπων.

Τα ελάχιστα όρια αποζημίωσης για τα οποία θα πραγματοποιείται η κάλυψη αστικής ευθύνης των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων έναντι τρίτων είναι για σωματική βλάβη ή θάνατο τρίτων οι 200.000 ευρώ ανά περιστατικό, ενώ μετά από ομαδικό ατύχημα και ανεξάρτητα από τον αριθμό των παθόντων το ποσό αυτό αυξάνεται σε 1.000.000 ευρώ ανά περιστατικό, με το αθροιστικό ανώτατο όριο ευθύνης να φτάνει κατ’ ελάχιστον τα 5.000.000 ευρώ.

Επιπρόσθετα, σημειώνεται ότι η ασφαλιστική εταιρεία ή το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα υποχρεούται να αποκρούει οποιαδήποτε αγωγή εγερθεί κατά των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, των Συμβούλων ή και μέρους ή του συνόλου του προσωπικού αυτών με την αιτίαση αποκλειστικής ευθύνης τους ή συνυπαιτιοτητας τους στην πρόκληση βλάβης ή ζημίας από πράξη ή παράλειψη των παραπάνω προσώπων. Καθώς επισημαίνεται ότι αυτά τα πρόσωπα καλύπτονται από το ασφαλιστήριο συμβόλαιο ή την εγγυητική επιστολή, για την αστική ευθύνη έναντι τρίτων, καταβάλλει κάθε ποσό για βλάβη ή/και ζημία που προκλήθηκε από πράξη ή παράλειψη των ως άνω.

Ενώ επίσης προστίθεται στο συγκεκριμένο άρθρο ότι η ασφαλιστική εταιρεία ή το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα θα καταβάλλει κάθε ποσό εγγύησης για άρση τυχόν κατασχέσεων και λοιπών βαρών που σχετίζονται με την αστική ευθύνη μέσα στα όρια των ποσών που αναφέρονται εκάστοτε ως ανώτατα όρια ευθύνης των ασφαλιστών ή εγγυητών.