Η “τεχνολογική” ανεργία απειλεί τον ασφαλιστικό κλάδο

• Το 33% των εργαζομένων σε τράπεζες μέχρι ασφαλιστικές εταιρείες, ανησυχούν μήπως χάσουν τη δουλειά τους λόγω αυτοματισμού
• Η ψηφιοποίηση και ο αυτοματισμός υπήρξαν ένα από τα κίνητρα γερμανικής τράπεζας για την περικοπή 10.000 θέσεων εργασίας
• Σκωτσέζικη τράπεζα κατήργησε 550 θέσεις εργασίας, αντικαθιστώντας τους με «αυτοματοποιημένους συμβούλους»

Γράφει ο Κοσμάς Ζακυνθινός
[email protected]

Μπορούν οι υπολογιστές να αναλάβουν εξ’ ολοκλήρου τη διεκπεραίωση μιας σειρά εργασιών, θέτοντας στο περιθώριο μεγάλες ομάδες εργαζομένων; Η ψηφιοποίηση και ο αυτοματισμός αποτελούν πραγματική απειλή και για τη σημερινή γενιά ή πρόκειται μελλοντική εξέλιξη στο απώτερο μέλλον; Ποιες οι επιπτώσεις για τους χρηματοοικονομικούς διαμεσολαβητές λόγω αυτοματισμού; Είναι ορατός ο κίνδυνος της τεχνολογικής ανεργίας;

Οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες καθώς στην ερχόμενη πενταετία, 7,1 εκατομμύρια φυσικές θέσεις εργασίας θα χαθούν, ανοίγοντας ταυτόχρονα 2 εκατομμύρια θέσεις για εργαζομένους στην ψηφιακή τεχνολογία, όπως επισημαίνει πρόσφατη ανάλυση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) για τα «Επαγγέλματα του Μέλλοντος» (Future Jobs). Ενώ, σύμφωνα με έρευνα της βρετανικής εταιρείας ανθρώπινου δυναμικού, CIPD, το 33% των εργαζομένων σε χρηματοοικονομικούς διαμεσολαβητές, από τράπεζες μέχρι ασφαλιστικές εταιρείες, ανησυχούν μήπως χάσουν τη δουλειά τους λόγω αυτοματισμού.

Ποικίλες έρευνες έρχονται να προβλέψουν το «αυτονόητο» της τεχνολογικής επανάστασης που ο καθένας σήμερα βιώνει σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα, ήδη στην καθημερινότητα του. Μελέτη της εταιρείας ορκωτών PriceWaterhouseCoopers, προειδοποιεί πως το 38% περίπου των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ μπορεί να κινδυνέψουν από τον αυτοματισμό μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030.

Ο αυτοματισμός είναι αδυσώπητος και οι ρυθμοί του θα επιταχύνονται μελλοντικά ολοένα και περισσότερο, με τις θέσεις εργασίας που θα μπορεί να καλύψει ένα υπολογιστικό μηχάνημα, να είναι ολοένα και περισσότερες. Το ρόλο της στην εργασία, την εκπαίδευση και την οικονομία, εξετάζει και δημοσίευμα Economist, αποτυπώνοντας τις τάσεις, τον τρόπο και τον χρόνο των επερχόμενων αλλαγών στο εγγύς μέλλον.

Καθιέρωση των MOOC

«Θεμέλιο» των νέων τάσεων, σύμφωνα με τον Economist, αποτέλεσε ο Ιούλιος του 2011 οπότε και ο Sebastian Thrun (ο οποίος μεταξύ άλλων είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Stanford), μέσα από ένα σύντομο βίντεο στο YouTube ανακοινώνει πως μαζί με τον συνάδελφο του Peter Norvig θα πραγματοποιήσουν δωρεάν μαθήματα υπό τον τίτλο «Εισαγωγή στην Τεχνητή Νοημοσύνη». Μέχρι την έναρξη των μαθημάτων (που ξεκίνησαν τον αμέσως επόμενο Οκτώβριο) 160.000 άνθρωποι, από 190 χώρες, είχαν εγγραφεί στην πλατφόρμα. Την ίδια στιγμή, ο Andrew Ng, (επίσης καθηγητής του Stanford), ανάρτησε μια σειρά από μαθήματα σχετικά με την «Εκπαίδευση των Μηχανών», δωρεάν στο διαδίκτυο, συγκεντρώνοντας συνολικά το ενδιαφέρον 100.000 ατόμων. Και τα δύο μαθήματα «έτρεχαν» για δέκα εβδομάδες, με τον κ. Thrun’s να ολοκληρώνει τον κύκλο με 23.000 άτομα έως το τέλος και τον κ. Ng με 13.000.

Τα online αυτά μαθήματα με σύντομες διαλέξεις βίντεο, πεδία συζήτησης για τους μαθητές και συστήματα αυτόματης βαθμολόγησης τους, έγιναν μαζικά γνωστά ως «Massive Open Online Courses» (MOOC – Ανοιχτά Ηλεκτρονικά Μαθήματα).

Λίγο αργότερα, το 2012, ο κ. Thrun παίρνει την απόφαση να δημιουργήσει μια διαδικτυακή startup που φέρει την ονομασία Udacity με τον κ. Ng αντίστοιχα να προχωρά στην ίδρυση μιας άλλης, η οποία ονομάστηκε Coursera.

Η τεχνολογική έκρηξη στο πεδίο της ψηφιακής εκπαίδευσης συνεχίζεται, καθώς την ίδια χρονιά το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης συνεργάζονται προκειμένου να σχηματοποιήσουν τον edX, έναν μη κερδοσκοπικό φορέα MOOC, με επικεφαλής τον Anant Agarwal, ανώτερο στέλεχος του εργαστηρίου τεχνητής νοημοσύνης στο MIT. Όπως ήταν αναμενόμενο, σύντομα κάποιοι θεώρησαν πως τα MOOC θα αντικαταστήσουν την πανεπιστημιακή διδασκαλία.

Το πρώτο διάστημα, η διαφημιστική εκστρατεία γύρω από την ευκολία και πληρότητα των MOOC φέρνει εκατομμύρια σπουδαστές ξανά στο online θρανίο, παρακολουθώντας μαθήματα κάθε είδους και ενδιαφέροντος.

Αλλαγές στην εκπαίδευση

Η παρουσία των Udacity, Coursera και edX προέκυψε απ’ την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, καθιστώντας την Ψηφιακή Νοημοσύνη απόλυτα απαραίτητη, καθιστώντας παράλληλα σαφές πως τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά συστήματα χρειάζονται αναμόρφωση.

Διεθνώς πλέον, υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι η τεχνολογική πρόοδος και ιδιαίτερα η τεχνητή νοημοσύνη θα επιφέρουν μεγάλες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιείται μελλοντικά η εκπαίδευση, όπως ακριβώς έκανε και η βιομηχανική επανάσταση τον 19ο αιώνα.

Οι εργοδότες συνειδητοποιούν ότι οι πιο μορφωμένοι εργαζόμενοι είναι και πλέον παραγωγικότεροι. Ωστόσο, ήταν απρόθυμοι να τους εκπαιδεύσουν οι ίδιοι, καθώς δεν ήθελαν να είναι ικανοί να επιτύχουν αργότερα σε κάποιον άλλο εργοδότη. Σε βάθος χρόνου, οι πολιτισμικές και οικονομικές ανάγκες της εποχής διαμόρφωναν ένα σταθερά «εργοστασιακό» μοντέλο κρατικής εκπαίδευσης. Τα πρώτα χρόνια, τα εκπαιδευτικά συστήματα εκπαίδευαν τους μελλοντικά εργαζόμενους για να αποκτήσουν τα κατάλληλα προσόντα προκειμένου να εργαστούν σε βιομηχανικές ζώνες. Ωστόσο, η εκβιομηχάνιση μεταμόρφωσε τόσο την ανάγκη και τον τρόπο εκπαίδευσης όσο και το μοντέλο παροχής της. Έτσι και τώρα, η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα και πάλι.

Από το 1945, τα εκπαιδευτικά συστήματα έχουν ενθαρρύνει την εξειδίκευση, οδηγώντας τους εκπαιδευόμενους σε ολοένα μεγαλύτερη και βαθύτερη γνώση, για λιγότερα πράγματα. Τεχνολογικά, η προσέγγιση αυτή φαίνεται πως αλλάζει, προβλέποντας πλέον πως οι άνθρωποι θα πρέπει να αποκτούν διαρκώς νέες δεξιότητες προκειμένου να παραμείνουν εργασιακά ανταγωνιστικοί.

Στοίχημα οι δεξιότητες

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Economist, η εκπαίδευση των πέντε έως επτά ετών δεν έχει ουσιαστικά νόημα όταν οι δεξιότητες που απαιτούνται αλλάζουν κάθε τρία με πέντε χρόνια. Όπως επισημαίνει, το παραδοσιακό μοντέλο μαθητείας θα πρέπει να τροποποιηθεί, συνδυάζοντας την εκπαίδευση με την εργασία, καθώς δεξιότητες όπως η επιμονή, η κοινωνικότητα και η προσπάθεια για βελτίωση, εκτιμώνται ιδιαίτερα από τους εργοδότες.

Πράγματι, η αυτοματοποίηση θα βρεθεί στο προσκήνιο της τεχνολογίας στο εγγύς μέλλον, έχοντας ταυτόχρονα πολύ μεγάλο αντίκτυπο στις αναπτυσσόμενες απ’ ότι στις πλούσιες οικονομίες.

Παρόλο που πρόκειται για μια ελκυστική ιδέα κατ ‘αρχήν, οι λεπτομέρειες αυτού του εγχειρήματος θα επιφέρουν σοβαρούς κλυδωνισμούς στις δομές της σημερινής οικονομίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού, αποτελεί το βασικό εισόδημα στους υφιστάμενους προϋπολογισμούς κοινωνικής πρόνοιας, που αυτομάτως θα καθίστατο απότομα πτωτικό. Είναι άμεσα αντιληπτό πως το βασικό εισόδημα για έναν μέσο πολίτη, θα απαιτούσε πολύ υψηλότερους φόρους από ό,τι σήμερα προκειμένου να καλυφθεί το κενό.

Ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται, καθώς μεγάλη ανησυχία για τους οικονομολόγους αποτελεί η έλλειψη κινήτρου για την εργασία με βασικό εισόδημα, καθώς θα αποθαρρύνει τους ανθρώπους από την επανεκπαίδευση ή ακόμα και από την αγορά εργασίας.

Ταυτόχρονα, μια άλλη ανησυχία για την παγκόσμια οικονομία και το πως θα μεταβληθεί, εντοπίζεται στο ότι οι πλούσιες χώρες διαθέτουν τεχνολογίες και διπλώματα ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με τον αυτοματισμό, την ρομποτική και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Συνεπώς, για τον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι ξεκάθαρο ότι δεν βρίσκονται στη νικηφόρα πλευρά αυτής της εξέλιξης, εάν δηλαδή οι μηχανές καταφέρουν να ξεπεράσουν τους ανθρώπους σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.

Ανεργία, ανισότητα, αναταραχές

Ήδη, η ψηφιοποίηση και ο αυτοματισμός υπήρξαν ένα από τα κίνητρα γερμανικής τράπεζας για την περικοπή 10.000 θέσεων εργασίας, πριν από ενάμιση περίπου χρόνο, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος, σκωτσέζικη τράπεζα προχώρησε στην κατάργηση 550 θέσεων εργασίας, διότι αντικαταστάθηκαν από «αυτοματοποιημένους συμβούλους».

Η ανάγνωση και διαχείριση σύνθετων πληροφοριών σε νέα υπολογιστικά μοντέλα, παρέχοντας εξειδικευμένες και προσωποποιημένες λύσεις, είναι πλέον γεγονός. Οι αλγόριθμοι καταφέρνουν και ξεπερνούν την εγκεφαλική λειτουργία, δουλεύοντας ακούραστα και αναλύοντας εκατοντάδες δεδομένα ταυτόχρονα.

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ υπολογίζει πως στα επόμενα χρόνια θα χαθούν πάνω από πέντε εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε 15 χώρες του ανεπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου από την Κίνα και την Ινδία μέχρι τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Ενώ, ανάλογη έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας προβλέπει πως το 47% των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ κινδυνεύει από τον αυτοματισμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά στην Κίνα και στην Ινδία φθάνουν το 77% και 69%.